LOQ' LEEK'ULB'AL, LOQ' LEERILB'AL, LOQ' LEERAB'INKIL...

Ha'an taxaq li xmetz'ew li loq'laj Tzuultaq'a chi b'eeresinq, chi ab'inq qe junq'e junq'e kutan, chalen naq toosaqewinq wi' chik.

miércoles, 24 de agosto de 2011

Yot’ok ch’ool chi ru loq’laj Tzuultaq’a (Apología al espíritu del Tzuultaq’a)

  decir de una señora q’eqchi’, que se dirigía al Espíritu del Tzuultaq’a, en el interior de una cueva. En la celebración del Wayeb’ 2006.



At inna’, at inyuwa’

We’kin xaq chawe chawu,

Junxil xaq ink’a’ nink’ulun

Toja’ xaq xatnaq chaq sa’ inch’ool

Xmoq chaq sa’ li waam chalk cha wilb’al,

X’ala chaq sa’ inch’ool aawula’aninkil

Mare kach’in, mare junmiin

li nink’am chaq cho’q aawe

jun t’orol, wiib’ t’orol li wuutz’u’uj

jun t’orol, wiib’ t’orol linmayej

Ma jo’kan ta xaq li nakak’e, li nakasi we laa’in

At inna’, at inyuwa’



Chinaawab’i xaq

Xinchal xaq chi xch’inawotzb’al cha wu

Xinchal xaq chi xkanab’ankil aawe

Li wuutz’u’uj, lin pom, lin kanteel

Sa’ xk’ab’a’ xaq linketomq

Sa’ xk’ab’a’ xaq li wak’ach, lin kaxlan

B’ar ta b’i’ chik tinxik

B’ar ta b’i’ chik tin’iloq

Ma ink’a’ ta b’i’ laa’at xatk’ehok chaq re li qakutan

Ma ink’a’ ta b’i’ laa’at xatkanab’an chaq we arin

Ma ink’a’ ta b’i’ aaweqajin sa’ xb’een li ruchich’och’

Ma ink’a’ ta b’i’ aawuuchilin arin



Cha kuy, cha sach linmaak

Wan tana li ninye,

Wan tana li ninb’aanu

Wan tana naq ninnumta

Wan tana naq yal ninkutb’e wib’

Wan tana naq naxik sa’ we

Wan tana naq ink’a’ naweek’a wib’

Wan tana naq ink’a’ nakatinpatz’

Wan tana naq ink’a’ nakat naq sa’ inch’ool

Nachal tana laajosq’il

Naraho’ tana sa’ laach’ool at inna’ at inyuwa’

Xq’oq tana xaq laach’ool li nink’ul,

Xt’ane’ xaq li rahilal sa xb’eeneb’ linketomq,

Ra xaq li nake’xk’ul, li nake’ril  linsi, linmaatan aak’ehom.



Ha’an nahxaq nake’reek’a

Ha’an nahxaq nake’ok re

Linketomq, linjunkab’lal,

K’a’ xaq ru xyaalal naq yookeb’ chi kamk

Linkaxlan, li wak’ach,

K’a’ xaq ru xyaalal naq li kok’ xul, li iq, li saq’e

Yookeb’ xtawasinkil, xsachb’al li wawinq

K’a’ ta b’i’ chik ru tin yoo’oni, tin chap

Ma ink’a ta b’I’ ha’an li ru inyo’oon,

Ka’aj  chik ma nint’oqe’, ka’aj chik ma nin’oso’

Yal kach’’in aj chik naq ninxok wib’, naq ninkole’



Makach’in xaq naq nayot’e’k sa’ li waam

Makach’in xaq naq namayo’ sa’ inch’ool

Xb’aan naq laa’in laawal laak’ajol

Yalyo’ xaq aaqe chinch’oolaninkil

Chi xch’oolaninkil li walal ink’ajol

Yookat xaq xk’eeb’al we li sahil eechej

Li sahil ch’oolejil

Ut laa’in ninq’etq’eti wib’ chawu.



Jo’kan xaq naq anaqwan ninchal chi anchal inch’ool

Xpatz’b’al lin kuyb’al, li wab’inkil

Nimtaxaq laakuyum sa’ inb’een

Xootoxaq linmaak

aawik’in wan li yu’am li sahil eechej.

Aawik’in wan li xk’ojlajik linch’ool

Aawik’in xaq li qakuut, li qaloq’al

Jo’kan xat naq nink’am chaq linmayej, li wuutz’u’uj

Re naq tinaak’e cha wu, re naq taawisi li josq’il sa’ inb’een



Ha’ xaq ha’in li waatin,

Ka’ xaq ha’in lintz’aamahom

B’anyox jun sut, wiib’ sut

B’anyox eere ana’, B’anyox eere awa’

Ka’aj xaq ha’an li wajom

Ka’aj xaq ha’an li welajihom

Xikxaq we, q’ajk xaq we laa’in anaqwan.

Tojo’q xaq eere. Tojo’xaq re nakinaak’ul

Tojo’aq xaq re nakineerab’i

Chinnume’q wan ana’ chinnume’q wan awa’

B'anyoxxaq eere....

No hay comentarios:

Publicar un comentario